Śmiało można powiedzieć, że w XXI wieku lung squeeze stał się cichą zmorą freedivingu. To problem dotyczący jeśli nie większości, to z pewnością sporego odsetka nurków docierających do dużych głębokości. Przy czym przymiotnik "duży" ma tu znaczenie bardzo względne, bo w przypadku jednej osoby może oznaczać 100 metrów, a w przypadku innej zaledwie 40, a nawet mniej. I choć dzielić je może różnica kilku klas, to obie (każda na innej głębokości) mogą mieć ten sam problem lung squeeza.

Ciekawe, że wcześniej temat ten właściwie nie istniał. Dawni mistrzowie jak Mayol, Maiorca, Pipin czy Pelizzari w ogóle nie wspominali o nim, przynajmniej w oficjalnych wypowiedziach. Trudno orzec, czy wynikało to z faktu, że starej gwardii rzeczywiście ten problem nie dotyczył, czy też sprawa była przez nich wstydliwie zamiatana pod dywan. Biorąc pod uwagę niechęć z jaką jeszcze do niedawna freediverzy przyznawali się do objawów squeeza, to ostatnie jest wysoce prawdopodobne. Z drugiej strony w dawnych czasach nurkowie dochodzili do dużych głębokości w znacznie wolniejszym tempie niż teraz. Zajmowało im to całe dziesięciolecia, zamiast dwóch, trzech lat lub nawet mniej, jak często ma to miejsce obecnie. Dzięki temu ich organizmy miały dość czasu, by zaadoptować się do głębokości, a w przypadku squeeza ma to kluczowe znaczenie. W każdym razie, niezależnie od przyczyn cisza wokół tematu trwała jeszcze na początku XXI wieku. Dopiero mniej więcej w pierwszej dekadzie nowego stulecia niektórzy freediverzy zaczęli nieśmiało przebąkiwać o tym, że po głębokich nurkowaniach zdarza się im ... pluć krwią.

Objawy
I tu dochodzimy do pytania, jak lung squeeze się manifestuje. Pierwszy i jednocześnie najbardziej charakterystyczny symptom właśnie został wymieniony – to pojawiająca się w plwocinie krew. Z reguły nurek po osiągnięciu powierzchni zaczyna odczuwać, Ĺźe coś zalega mu w gardle, ma potrzebę odkrztuszenia, a gdy to zrobi zauwaĹźa czerwony kolor w wyplutej ślinie. Dodatkowo mogą towarzyszyć temu trudności w oddychaniu, w szczegĂłlności z nabraniem pełnego oddechu, rzężenie, świsty w czasie oddychania, a takĹźe przyśpieszone tętno, osłabienie i niezdolność do wysiłku. Bardzo waĹźnym testem jest sprawdzenie saturacji krwi, ktĂłre moĹźna wykonać nawet bardzo prostym pulsoksymetrem. Jeśli będzie ona niĹźsza niĹź 96%, to znaczy, Ĺźe niewątpliwie mamy do czynienia z lung squeezem. Dla utrwalenia poniĹźej przedstawmy to wszystko w postaci listy objawĂłw:
• Uczucie zalegania w gardle połączone z potrzebą odkrztuszania
• Ślady krwi w plwocinie (objaw najbardziej charakterystyczny)
• NiemoĹźność nabrania pełnego oddechu
• Rzężenie, świsty w trakcie oddychania
• Uczucie zmęczenia i niezdolność do większego wysiłku
• Przyśpieszone tętno
• ObniĹźona saturacja krwi

Konsekwencje wystąpienia tego urazu mogą być mniej lub bardziej powaĹźne, włącznie z najbardziej powaĹźnymi tj. nawet ze śmiercią nurka. Listopad roku 2013 pokazał, Ĺźe te najbardziej dramatyczne, tragiczne skutki squeeza mogą mieć miejsce nie tylko teorii, ale rĂłwnieĹź w rzeczywistości. Właśnie wtedy na zawodach Vertical Blue rozgrywanych w Deans Blue Hole na Bahamach trzydziestodwuletni amerykański freediver Nick Mevoli wynurzył się z nurkowania w stałym balaście bez płetw na głębokość 72 metrĂłw. Na powierzchni przez chwilę był przytomny, zdołał nawet wykonać część procedury powierzchniowej, ale gdy dotarł do punktu, w ktĂłrym naleĹźało wypowiedzieć formułkę „I’m OK.” z jego ust dobiegł tylko gardłowy pomruk, po czym stracił przytomność. Natychmiastowa akcja ratownicza włącznie z zastosowaniem resuscytacji krążeniowo oddechowej nie przyniosła rezultatu. Nick został niezwłocznie przetransportowany do szpitala, gdzie kontynuowano zabiegi resuscytacyjne, by wreszcie stwierdzić zgon. Przyczyną śmierci zdiagnozowaną przez lekarzy był rozległy obrzęk płuc, na co wskazywało między innymi to, Ĺźe z płuc ofiary odciągnięto około 800 mililitrĂłw płynu. Ten wypadek, jak na razie i oby jak najdłuĹźej jedyny w historii, spowodował wprowadzenie szeregu procedur bezpieczeństwa mających na celu wyeliminowanie podobnych zdarzeń w przyszłości.

Na czym polega lung squeeze?
Wszystko zaczyna się od tego, że klatka piersiowa ma ograniczoną zdolność do kurczenia się. Z płucami jest inaczej. Płuca są bardzo elastyczne i jednocześnie same w sobie dość małe. Gdyby wyjąć je z klatki piersiowej i odkleić od jej ścian, które w normalnych warunkach utrzymują je w stanie rozciągniętym, zajmowałyby one objętość dużo mniejszą niż normalnie, mniejszą nawet niż objętość zalegająca. A można skompresować je jeszcze bardziej, bo mają budowę zbliżoną do gąbki, którą można przecież ścisnąć dłonią do bardzo małych rozmiarów. Tymczasem klatka piersiowa zbudowana jest z kości tj. z żeber, mostka i kręgosłupa. Kości oczywiście są zdecydowanie bardziej sztywne niż pęcherzyki i tkanki miękkie płuc i dlatego klatki piersiowej nie można ścisnąć w stopniu takim, w jakim udaje się to z płucami. I tu właśnie leży pies pogrzebany.

W miarę zanurzania się ciśnienie zewnętrzne kompresuje powietrze znajdujące się w płucach i drogach oddechowych. Płuca więc kurczą się, a są one za pomocą opłucnych „przyklejone” do ścian klatki piersiowej, dlatego pociągają ją za sobą, przez co razem z nimi oczywiście kurczy się teĹź klatka. Pierwsze metry w ogĂłle nie stanowią problemu, bo po nabraniu pełnego oddechu w płucach mamy dużą ilość powietrza odpowiadającą ich pojemności całkowitej - TLC (Total Lung Capacity). Układ płuca/klatka piersiowa znajduje się w stanie silnego rozciągnięcia i chętnie poddaje się kompresji, bo dzięki niej będzie powracał do swojego stanu rĂłwnowagi. Gdzieś między 10, a 15 metrem głębokości ciśnienie zewnętrzne wyniesie nieco ponad 2 atmosfery i płuca zostaną zgodnie z prawem Boyle’a ściśnięte do wielkości mniejszej niĹź 1/2 swojej pojemności wyjściowej (czyli poniĹźej ½ całkowitej pojemności płuc). To mniej więcej odpowiada czynnościowej pojemności zalegającej, a więc jest to stan rĂłwnowagi.

Dalsza kompresja oczywiście jest moĹźliwa, ale od teraz cały układ znajdzie się poniĹźej punktu rĂłwnowagi i będzie miał ochotę do niego powrĂłcić. Będzie więc przeciwdziałać dalszemu zgniataniu. Innymi słowy ściśnięta klatka (bo to właśnie ona, a nie płuca, jest skompresowana) usiłuje się rozprężyć, a to oznacza, Ĺźe w jej środku (a więc rĂłwnieĹź w płucach) pojawia się podciśnienie w stosunku do ciśnienia zewnętrznego. Im głębiej się zanurzamy, tym bardziej ściśnięta zostaje klatka piersiowa i z tym większą siłą przeciwdziała ona temu procesowi. W związku z tym podciśnienie narasta. Prawdopodobnie gdzieś w okolicach, w ktĂłrych płuca osiągają swoją objętość zalegającą problem zaczyna się potęgować. Objętość zalegająca odpowiada maksymalnemu skompresowaniu klatki, moĹźliwemu w normalnych warunkach tj. na suchym lądzie. Odpowiada ona minimalnym rozmiarom klatki moĹźliwym do osiągnięcia przy pomocy skurczu mięśni oddechowych. Dalej staje się ona sztywna i prawie nie da się jej ścisnąć. Dlatego, jeśli mimo to będziemy dalej się zanurzać, to od teraz podciśnienie będzie narastać szybciej niĹź poprzednio. Na szczęście wcześniej, w sprawę zostanie zaangaĹźowany efekt blood shift. Właśnie w wyniku podciśnienia jakie pojawiło się w klatce, krew znajdująca się pierwotnie w palcach, kończynach, skĂłrze czyli ogĂłlnie mĂłwiąc w peryferiach, będzie zasysana w światło klatki i przemieści się do naczyń krwionośnych płucnego układu krążenia. Ta krew zajmie objętość „zwolnioną” przez skompresowane powietrze, dlatego podciśnienie jakie ostatecznie panować będzie w płucach będzie mniejsze i wolniej będzie narastać, niĹź wĂłwczas gdyby efektu blood shift nie było. Ale jednak pojawi się ono (podciśnienie) i wraz z głębokością moĹźe stawać się coraz większe.

Jakie konsekwencje niesie za sobą istnienie tego podciśnienia? Tu można odwołać się do patologicznych przypadków znanych z medycyny. Wprawdzie nie mają one żadnego związku z nurkowaniem, ale są bardzo dobrze (dużo lepiej niż przypadki nurkowe) znane i opisane, a mają z nimi pewną wspólną cechę, która pozwala na wyciąganie wniosków odnoszących się również do nurkowania. Chodzi o przypadki obrzęku płuc i nadciśnienia w płucnym układzie krążenia, który jest jedną z przyczyn mogących do obrzęku prowadzić. Przypomnę tu, że przyczyną śmierci Nicka Mevoli był właśnie obrzęk płuc.

Obrzęk płuc
Zacznijmy od wyjaśnienia na czym z grubsza rzecz biorąc polega ta jednostka chorobowa. Tu musimy przywołać cechy płucnego układu krążenia, bo to jego dotyczy problem. Płucny układ krążenia stanowi jedną część całego układ krążenia, którego częścią drugą i znacznie większą jest układ systemowy. W części systemowej utlenowana krew wypływająca z lewej komory serca rozprowadzana jest tętnicami systemowymi do wszystkich tkanek organizmu, a po oddaniu w nich tlenu i pobraniu dwutlenku węgla wraca żyłami do prawego przedsionka. W części płucnej dwutlenek węgla oddawany jest do pęcherzyków, a w zamian pobierany jest z nich tlen.

Kwestią bardzo ważną z punktu widzenia obrzęku płuc jest różnica ciśnień panujących w układzie krążenia i poza nim czyli w tzw. przestrzeni międzytkankowej. Pracujące serce wytwarza w układzie krążenia ciśnienie hydrostatyczne, które oczywiście zawsze jest wyższe niż ciśnienie panujące na zewnątrz. Wszyscy wiedzą, że w tętnicach układu systemowego u zdrowej osoby wynosi ono 120 mm Hg (skurczowe) na 80 mm Hg (rozkurczowe). W tętnicach układu płucnego jest ono znacznie niższe i przyjmuje wartości mniej więcej 25 na 8 mm Hg. Średnio jest to około 15 mm Hg ale tak jest tylko w głównych tętnicach zaraz za sercem. W miarę oddalania się od serca ciśnienie spada i w kapilarach, które oplatają pęcherzyki płucne i gdzie zachodzi wymiana gazowa wynosi około tylko 7 mm Hg. Nie jest to dużo, ale wystarczy, by woda stanowiąca główny składnik krwi wyciekała z układu krążenia. Dlaczego miałaby wyciekać? Oczywiście naczynia układu krążenia mają ściany, które są wystarczająco szczelne, by nic przez nie nie przeciekało, ale nie dotyczy to samych kapilar czyli mikroskopijnych naczyń krwionośnych, w których zachodzi wymiana gazowa.
Kapilary płucne okalające pęcherzyki mają, podobnie jak te ostatnie niezwykle cienkie ścianki. Jest to konieczne, bo w przeciwnym wypadku stanowiły by one barierę dla cząsteczek tlenu, które muszą w błyskawicznym tempie przemieszczać się z pęcherzyków, do kapilar i dwutlenku węgla, który pokonuje drogę w odwrotnym kierunku. Grube ścianki utrudniałyby to zadanie i wymiana gazowa byłaby mniej skuteczna. Dlatego ścianki kapilar są niezwykle cienkie, tak cienkie, że cieńsze być już nie mogą. Tworzy je pojedyncza warstwa komórek, które w dodatku przylegają do siebie niezbyt ściśle. Pomiędzy poszczególnymi komórkami znajdują się wolne przestrzenie, co oznacza, że ścianki kapilar są po prostu porowate. I właśnie między innymi przez te pory może swobodnie przeciekać woda. Jednak nie dotyczy to wszystkich cząsteczek stanowiących składniki krwi, bo na przykład czerwone ciałka są na to zbyt duże i nie są w stanie wydostać się przez pory na zewnątrz.

Wcześniej napisałem, Ĺźe w kapilarach średnie ciśnienie hydrostatyczne wytwarzanie przez mięsień sercowy wynosi około 7 mm Hg. Oznacza to, Ĺźe dokładnie o tyle jest ono wyĹźsze niĹź ciśnienie w otaczającej kapilary przestrzeni międzytkankowej i właśnie to ciśnienie będzie wypychać wodę z kapilar na zewnątrz. A raczej naleĹźałoby napisać, Ĺźe wypychałoby gdyby nie to, Ĺźe … oprĂłcz ciśnienia hydrostatycznego jest teĹź siła działająca w przeciwnym kierunku, czyli do środka kapilar. Jest to tak zwane ciśnienie osmotyczne, ktĂłre wytwarzają białka osocza krwi, a głównie jedno z nich zwane albuminą. MoĹźna kolokwialnie powiedzieć, Ĺźe albumina uwielbia wodę i przyciąga ją do siebie. Tymczasem albumina znajduje się głównie we krwi, bo nie moĹźe (przynajmniej nie tak swobodnie jak woda) przedostawać się przez ścianki kapilar. Mamy więc jedną siłę przyciągającą wodę do środka kapilar (ciśnienie osmotyczne) i siłę wypychającą ją na zewnątrz (ciśnienie hydrostatyczne wytwarzane przez serce). Tak naprawdę naleĹźałoby uwzględnić jeszcze inne siły, ktĂłre występują w tym rĂłwnaniu, ale nie komplikujmy sprawy. Ograniczmy się do stwierdzenia, Ĺźe siły działające w jedną i drugą stronę prawie rĂłwnoważą się. Prawie, bo siły działające na zewnątrz mają minimalną przewagę. Wynosi ona niewiele, zaledwie około 1 mm Hg. Nie jest to duĹźo, ale trochę jest, więc woda bardzo, bardzo powoli ale jednak wydostaje się z kapilar, czyli z całego układu krążenia do przestrzeni międzytkankowej. Mimo, Ĺźe tempo wydostawania się wody jest minimalne, to w dłuĹźszym okresie czasu doszłoby do nagromadzenia się jej tam. Odległość między kapilarami, a pęcherzykami wzrosłaby, co negatywnie wpłynęłoby na efektywność wymiany gazowej, bo cząsteczki biorącej w niej udział gazĂłw miałyby większy dystans do pokonania. Ponadto wypełnione płynem płuca stałyby się ciężkie i oddychałoby się z trudnością. Z pewnością nie byłoby to dobre.

Na szczęście nasz organizm posiada mechanizm zapobiegający temu niekorzystnemu rozwojowi wydarzeń. Jest to system limfatyczny, który służy między innymi do odprowadzania nadmiaru wody i kierowania jej z powrotem do układu krążenia.
Tak więc mimo iż równowaga między siłami wypychającymi wodę z kapilar i kierującymi ją do nich z powrotem nie jest w pełni zachowana, to do kumulacji wody w płucach nie dochodzi. Co więcej układ limfatyczny ma pewną rezerwę mocy, która sprawia, że nie dochodzi do niej nawet wówczas, gdy równowaga ta zostaje zaburzona w dużo większym, niż normalnie stopniu. A może się to zdarzyć z różnych przyczyn. Najczęściej mają one podłoże kardiogenne (zwężenie zastawki mitralnej), choć możliwe są też inne powody. Nie będziemy wnikać w ten temat, bo nie za bardzo nas on dotyczy. Ograniczmy się więc tylko do stwierdzenia, że w pewnych patologicznych przypadkach ciśnienie krwi w płucnym układzie krążenia może rosnąć znacznie, a w związku z tym znacznie rosnąć będzie ilość wody wydostającej się z kapilar do przestrzeni międzytkankowej. Tymczasem układ limfatyczny mimo iż posiada wspomnianą rezerwę mocy, to ma też granice swojej wydolności. Kiedy zostaną one przekroczone (a ma to miejsce mniej więcej wówczas, gdy średnie ciśnienie w kapilarach przekroczy 20 mm Hg) to nie jest on w stanie odprowadzić z płuc całej wody, jaka przedostaje się do nich z kapilar.
Wówczas dochodzi do stanu określanego mianem obrzęku płucnego. Najpierw dzieje się to, o czym pisałem już powyżej. Woda gromadzi się w przestrzeni międzytkankowej czyli między ściankami kapilar, a ściankami pęcherzyków. Odległość między kapilarami, a pęcherzykami rośnie, tlen i dwutlenek węgla mają dłuższą drogę do pokonania i w związku z tym wymiana gazowa zostaje upośledzona. Dodatkowo pojawiają się trudności w oddychaniu, bo pełne wody płuca stają się ciężkie i w związku z tym rośnie wysiłek mięśni oddechowych niezbędny do ich poruszania.

Idąc dalej, nagromadzona w przestrzeni międzytkankowej woda może zacząć przesączać się do pęcherzyków. W tym momencie wymiana gazowa pogarsza się jeszcze bardziej, a w skrajnych przypadkach, gdy wody do pęcherzyków dostanie się odpowiednio dużo może zostać kompletnie zablokowana (zalane pęcherzyki nie są w stanie dostarczać tlenu ani odbierać dwutlenku węgla z krwi). Ta ostatnia sytuacja nawet w warunkach szpitalnych stanowi śmiertelne zagrożenie (patrz przypadek Nicka Mevoli).

MoĹźe teĹź dojść do jeszcze jednego. Przy odpowiednio duĹźym ciśnieniu w płucnym układzie krążenia siła działająca od środka na ścianki kapilar moĹźe je po prostu rozerwać. Dodatkowo zostaje wĂłwczas rozerwana ścianka sąsiadującego się z kapilarą pęcherzyka (w medycynie nazywa się to uszkodzeniem bariery powietrze - krew), a wtedy dzieje się to, co było niemoĹźliwe przy ściankach nieuszkodzonych – czerwone krwinki, ktĂłre ze względu na swą wielkość nie były w stanie przecisnąć się przez pory między komĂłrkami tworzącymi ścianki kapilar wydostają się na zewnątrz, i co więcej trafiają do pęcherzykĂłw płucnych, bo ich ścianki rĂłwnieĹź uległy destrukcji. A pacjent … pluje krwią. Zaczyna wyglądać znajomo, prawda?

Może i tak, ale można zadać pytanie jaki to ma związek z nurkowaniem? Powyższy opis odnosi się do chorego pacjenta, który ma problemy (kardiologiczne lub innej natury), a u nas krwioplucie dotyczy freediverów, którzy ponad wszelką wątpliwość są przecież w pełni zdrowi.

EIPH
Zacznijmy od tego, Ĺźe dokładnie takich objawĂłw doznają czasem „osoby”, co do kondycji ktĂłrych rĂłwnieĹź nie ma Ĺźadnych, nawet najmniejszych wątpliwości. Mianowicie u koni wyścigowych czystej krwi angielskiej, bo to o nich mowa, u ktĂłrych po intensywnym galopie czasami obserwuje się krwawienie z nosa. Stan ten określany jest terminem EIPH (Exercise Induced Pulmonary Hemorrhage czyli wywołanee ćwiczeniem/wysiłkiem krwawienie z płuc). Przyczyną jest uszkodzenie bariery powietrze-krew w płucach czyli uszkodzenie ścian kapilar połączone z uszkodzeniem ścian pęcherzykĂłw umoĹźliwiające ingerencję krwi (w szczegĂłlności czerwonych krwinek) do tych ostatnich. A dlaczego dochodzi do tego uszkodzenia? Bo w intensywnym wysiłku gwałtownie rośnie ciśnienie krwi zarĂłwno w systemowym układzie krążenia, jak i w układzie płucnym. Ten wzrost ciśnienia moĹźe w ekstremalnych obciążeniach być tak wysoki, Ĺźe ścianki kapilar płucnych (przypominam, Ĺźe zbudowane są one z zaledwie pojedynczej warstwy komĂłrek, a więc mimo, Ĺźe na tak delikatną budowę ich wytrzymałość jest imponująca, to jednak ma swoje granice) po prostu pękają. Skutki potrafią być bardzo daleko idące, bo zdarza się, Ĺźe w wyniku tego urazu konie umierają lub muszą być zostać uśpione.

SIPE
PowyĹźszy przykład dotyczył zwierząt, ale uraz tego typu moĹźe wystąpić i u ludzi, a zwłaszcza sportowcĂłw wykonujących maksymalne wysiłki. W medycynie sportowej znany jest syndrom SIPE (Swimming Induced Pulmonary Edema), czyli obrzęk płuc wywołany pływaniem. Jest to uraz płuc objawiający się między innymi spłyconym oddechem, krwiopluciem połączonym z kaszlem i niezdolnością do wysiłku. Pojawia się on wskutek intensywnego pływania po powierzchni ale moĹźe rĂłwnieĹź powstać w trakcie nurkowania sprzętowego (częściej nazywany wĂłwczas IPE – Immersion Pulmonary Edema). Od czasu do czasu doświadczają go podczas forsownego pływania niektĂłrzy triathloniści jak i pływacy długodystansowi. Jego objawy zaobserwowano w podobnych okolicznościach rĂłwnieĹź u Ĺźołnierzy US Navy Seals. W tym przypadku mechanizm jest podobny jak u koni (wzrost ciśnienia krwi w kapilarach w wyniku intensywnego wysiłku) ale zostaje on spotęgowany konsekwencjami wynikającymi z faktu przebywania w wodzie. JuĹź samo zanurzenie powoduje wzrost ciśnienia w płucnym układzie krążenia, bo około 700 ml krwi przemieszcza się z kończyn do narządĂłw wewnętrznych i w światło klatki piersiowej (tzw. blood pooling i jest czymś na kształt efektu blood shift, tylko o nieco mniejszej mocy). Zjawisko to jest jeszcze silniejsze w wodzie zimnej, bo naczynia dostarczające krew do skĂłry ulegają obkurczeniu, co powoduje dodatkową redystrybucję krwi z peryferii do klatki piersiowej. Wszystko to w połączeniu z intensywnym wysiłkiem moĹźe wywołać tak duĹźy wzrost ciśnienia w płucnym układzie krążenia, Ĺźe kapilary ulegają destrukcji.

NPPE
Jest jeszcze jeden przykład, ktĂłry warto przywołać, a mianowicie zespół NPPE (Negative Pressure Pulmonary Edema) czyli obrzęk płuc wywołany ujemnym ciśnieniem. To coś, co bardzo przypomina naszą sytuację na głębokości, choć w tym przypadku dzieje się na suchym lądzie. Przyczyną wystąpienia NPPE są bardzo szczegĂłlne okoliczności związane z laryngospazmem. Laryngospazm to obronny skurcz strun głosowych, do ktĂłrego moĹźe dojść w sytuacji, gdy do krtani dostanie się coś, co nie powinno się tam znaleźć. Na przykład gdy uĹźyty zostaje laryngoskop w celu przeprowadzenia intubacji, w przypadku wystąpienia refluksu, a takĹźe podczas przełykana śliny, płynu lub pokarmu, ktĂłry „poleciał do złej dziurki”, czyli zamiast do przełyku i dalej do Ĺźołądka, wpadł właśnie do krtani.

Stąd mógłby powędrować on do dolnych dróg oddechowych i płuc, a płuca tego bardzo nie lubią. Wpadnięcie do nich czegokolwiek poza czystym powietrzem na ogół kończy się bardzo nieprzyjemnymi konsekwencjami jak na przykład zachłystowym zapaleniem płuc. Dlatego płuca są przed takim rozwojem wypadków chronione przez szereg mechanizmów zabezpieczających. Mechanizmy te sprawiają, że pokarm nie tylko nie ląduje w płucach, ale w ogóle nie pojawia się nawet w krtani. Jednak od czasu, do czasu te mechanizmy zawodzą, a jeśli tak się stanie, to właśnie krtań jest ostatnim szańcem obrony, na którym można zatrzymać przełykany pokarm i w ten sposób uchronić płuca. W krtani znajdują się bowiem struny głosowe, które mogą po prostu zamknąć się odcinając tym samym dalszą drogę w dół.

Dzieje się to automatycznie dzięki odruchowi, ktĂłry w odpowiedzi na informację o obecności obcego ciała w krtani zamyka struny. I bardzo dobrze, ale wiąże się z tym pewien problem. Otóş struny zamknięte w takich okolicznościach … nie chcą się ponownie otworzyć, a w kaĹźdym razie nie od razu. To właśnie nazywamy laryngospazmem. Struny są zamknięte, obce ciało zostało zatrzymane (to dobrze), ale przez zamknięte struny nie moĹźe przecisnąć się rĂłwnieĹź powietrze! I to juĹź nie jest takie dobre, zwłaszcza jeśli ten stan się utrzymuje, a potrafi utrzymać się dobre kilkadziesiąt sekund. Ofiara, ktĂłra tego doświadczyła odruchowo usiłuje nabrać powietrza, ale oczywiście powietrze nie wlatuje. MoĹźe nerwowo sprĂłbować zrobić wydech i o dziwo, to się udaje, bo zaworek jaki tworzą w tym momencie struny w kierunku na zewnątrz otwiera się łatwiej. A więc zrobiliśmy wydech pozbywając się resztek powietrza i znĂłw prĂłbujemy go nabrać, tym razem z większą mocą. Nic z tego - zero świeĹźego powietrza. Czas płynie, zaczynamy się dusić, wpadamy w panikę i prĂłbujemy jeszcze raz zrobić potężny wdech. Tym razem rozciągamy klatkę piersiową z całą dostępną siłą lecz … zaworek wciąż jest zamknięty, a my w ten sposĂłb wytwarzamy w płucach p-o-d-c-i-ś-n-i-e-n-i-e! I to całkiem spore, zwłaszcza wtedy gdy naprawdę ostro spanikujemy, a jednocześnie mamy silne mięśnie oddechowe (dotyczy to zwłaszcza młodych, wytrenowanych mężczyzn, ktĂłrzy są w stanie wytworzyć ujemne ciśnienie sięgające nawet minus 140 cm H2O). Właśnie wĂłwczas moĹźe dojść do objawĂłw NPPE. Chyba nikogo nie zaskoczę jeśli powiem, Ĺźe te objawy to … tak, tak juĹź to znamy: krwioplucie, trudności w oddychaniu, obniĹźona saturacja itp. Zespół NPPE przywołany tu został nie bez przyczyny. W tym przypadku mamy bowiem do czynienia nie tyle ze wzrostem ciśnienia w płucnym układzie krążenia, co z pojawieniem się podciśnienia w płucach. Jednak to nie ma znaczenia, bo jak nietrudno jest zrozumieć istotne są nie bezwzględne wartości, a jedynie róşnica pomiędzy ciśnieniem w kapilarach, a ciśnieniem na zewnątrz nich. To właśnie ta róşnica ciśnień, jeśli osiągnie zbyt dużą wartość, powoduje wyciekanie wody z kapilar i kumulowanie się w przestrzeni międzytkankowej, przenikanie jej do pęcherzykĂłw, a w skrajnych przypadkach destrukcję bariery powietrze – krew i ingerencję czerwonych krwinek do drĂłg oddechowych.

Zespół NPPE jest czymś, co leży bardzo blisko sytuacji z jaką mamy do czynienia na głębokości. Podobnie jak w nurkowaniu mamy tu podciśnienie w płucach. Co więcej, inaczej niż w przypadku przewlekłych chorób, stan ten utrzymuje się przez krótki czas, ale za to wartości podciśnienia są prawdopodobnie bardzo wysokie. Stąd często osiągana destrukcja bariery powietrze-krew objawiająca się krwiopluciem.

Nurkowanie
Przejdźmy wreszcie do nurkowania. Możemy powiedzieć, że tu wszystko zaczyna się od ograniczonej zdolności klatki piersiowej do kompresji, bo to ona, wcześniej, czy później jest przyczyną pojawienia się podciśnienia w płucach. Cały scenariusz można więc w skrócie przedstawić tak:

• Ograniczona elastyczność klatki piersiowej
• Podciśnienie w płucach (ściślej podciśnienie w pęcherzykach płucnych i w miąższu płucnym w stosunku do ciśnienia panującego w kapilarach płucnych)
• Przenikanie wody z kapilar płucnych do przestrzeni międzytkankowej
• Powiększenie odległości między ściankami kapilar i pęcherzykĂłw
• Wnikanie wody do pęcherzykĂłw płucnych
• Destrukcja bariery powietrze – krew czyli pękanie kapilar połączone z pękaniem pęcherzykĂłw płucnych
• Wydostawanie się czerwonych krwinek z układu krążenia do pęcherzykĂłw
• Krwioplucie i pozostałe objawy lung squeeza

I to w skrócie byłoby na tyle jeśli chodzi o sam mechanizm całego zjawiska, choć trzeba mieć świadomość tego, że stuprocentowej pewności, że wszystko przebiega właśnie tak, jak opisałem wciąż nie ma. Jednak niezależnie od tego, teraz wypada zająć się tym, co robić by tych wszystkich nieprzyjemności unikać. Niestety ze znajomości podstaw fizjologicznych niewiele wynika, poza tym, że nie należy doprowadzać do nadmiernego podciśnienia. Pytanie tylko, jak to zrobić? Sama teoria nie daje na do odpowiedzi i dlatego odwołać trzeba się do praktyki freediverskiej.

Z doświadczeń wyniesionych z nurkowań wykonanych przez setki i tysiące freediverĂłw wynika, Ĺźe kluczowych jest kilka czynnikĂłw. Nietrudno domyśleć się, Ĺźe fundamentalna będzie elastyczność klatki piersiowej ale naleĹźy dodać, Ĺźe przepona, ktĂłra zamyka klatkę piersiową od dołu teĹź powinna być elastyczna w jak największym stopniu. Im łatwiej klatka daje się kompresować, a przepona jest w stanie rozciągnąć się i wniknąć w światło klatki, tym później (tj. głębiej) pojawi się znaczące podciśnienie. Przyjmuje się, Ĺźe u przeciętnego człowieka objętość zalegająca stanowi około 25% pojemności całkowitej. Czyli przykładowo mężczyzna o całkowitej pojemności 6 litrĂłw ma objętość zalegającą rĂłwną 1,5 litra. Po nabraniu pełnego wdechu i zanurkowaniu na głębokości 30 metrĂłw (4 atmosfery) jego płuca zostaną skompresowane do ¼ czyli 25% pojemności początkowej, a więc do objętości zalegającej. Od tego momentu (przypominam, Ĺźe było to 30 metrĂłw) podciśnienie w płucach moĹźe narastać nadmiernie. Teraz weĹşmy wytrenowanego freedivera, ktĂłry sporo czasu poświecił na poprawienie elastyczności swojej klatki piersiowej i przepony zarĂłwno na rozciąganie (dzięki czemu jego pojemność całkowita wzrosła do 8 litrĂłw), jak i na ściskanie (i dlatego objętość zalegająca zmalała do 1 litra). Stosunek tych wielkości to 1/8, a więc dopiero gdy ciśnienie wzrośnie 8 razy, to płuca zostaną skompresowane do objętości zalegającej. 8 atmosfer panuje na 70 metrach głębokości i dopiero mniej więcej w tych okolicach moĹźe pojawić się problem podciśnienia. JuĹź z tego przykładu widać, Ĺźe elastyczność klatki i przepony ma kluczowe znaczenie.

Adaptacja do głębokości
Na szczęście elastyczność można poprawiać poprzez odpowiednio ukierunkowane ćwiczenia. Można wykonywać je na suchym lądzie, ale wydaje się, że największy postęp w tym obszarze uzyskuje się przez częste i wielokrotnie powtarzane nurkowania. W ich konsekwencji rodzi się coś, co nazywamy adaptacją organizmu do dużych głębokości. Nie jest to coś, co można uzyskać w ciągu kilku tygodni, czy nawet miesięcy. Adaptacja budowana jest bowiem na przestrzeni lat regularnego nurkowania. Z pewnością obejmuje ona nie tylko kwestię elastyczności klatki i przepony. Znaczenie może tu mieć przystosowanie się do wysokich ciśnień układu krążenia i inne nieznane nam czynniki, a bez żadnej wątpliwości znaczącą rolę odgrywają też indywidualne predyspozycje poszczególnych freediverów.
NaleĹźy zdawać sobie sprawę z tego, Ĺźe adaptacja nie jest czymś danym wraz z genami czy teĹź uzyskanym / rozwiniętym w wyniku treningĂłw raz na zawsze. Aby utrzymywała się ona na stałym poziomie konieczna jest regularność ćwiczeń i nurkowań. Po kaĹźdej dłuĹźszej przerwie od uprawiania freedivingu moĹźna spodziewać się jej spadku. Dlatego wchodząc w kolejny sezon zawsze naleĹźy zaczynać od głębokości znacznie mniejszych niĹź osiągane poprzednio, by dać organizmowi czas na odtworzenie jego zdolności adaptacyjnych. Do ich osłabienia niewątpliwie prowadzą rĂłwnieĹź świeĹźo przebyte przypadki lung squeeza. ZarĂłwno ścianki kapilar, jak i pęcherzykĂłw, a więc cała bariera powietrze–krew w trakcie takiego incydentu zostaje uszkodzona i w związku z tym oczywistym jest, Ĺźe w kolejnych nurkowaniach ryzyko ponownego wystąpienia objawĂłw squeeza jest dramatycznie wyĹźsze. W takiej sytuacji organizmowi, a konkretnie kapilarom i pęcherzykom naleĹźy dać czas na regenerację. Wreszcie naleĹźy dodać, Ĺźe czynnikiem, ktĂłry wpływa negatywnie na zdolności adaptacyjne są wszelkie infekcje i stany zapalne w obrębie płuc. W takich sytuacjach komĂłrki tworzące ścianki kapilar kurczą się przez co rosną luki pomiędzy nimi, a to oznacza zwiększoną przepuszczalność. W związku z tym woda łatwiej przenika do przestrzeni międzytkankowej i gromadzi się w niej. Ponadto ścianki ulegają osłabieniu i dlatego rośnie ich podatność na rozerwanie pod wpływem nadmiernej róşnicy ciśnień.

Podsumowując nasz organizm ma pewne zdolności adaptacyjne do przebywania na dużych głębokościach, które zabezpieczają nas przed wystąpieniem lung squeeza. Zdolności te można rozwijać poprzez:
• Ćwiczenia poprawiające elastyczność klatki piersiowej i przepony
• Regularne nurkowania

Zdolności te mogą z kolei ulec osłabieniu wskutek:
• DłuĹźszej przerwy od nurkowania
• Przebytego niedawno incydentu lung squeeza
• StanĂłw zapalnych w obrębie płuc

Zdolności te rozwinięte mogą być w mniejszym lub większym stopniu ale zawsze wyznaczają one (oprócz innych czynników) granice nurkowania w głąb każdego freedivera na aktualnym etapie jego rozwoju. Nigdy nie należy ich przekraczać, co można podsumować przywołując jeszcze jedną zasadą obowiązującą w nurkowaniu zawsze i nie tylko ze względu na squeeza: nurkuj w granicach swoich możliwości.

Rozgrzewka przed głębokimi nurkowaniami
Kwestię adaptacji do głębokości moĹźna rozwaĹźać w aspekcie długo i krĂłtko okresowym. Jak napisałem wyĹźej generalnie jest to proces trwający latami. Jednak przygotowując się do konkretnego, powaĹźnego nurkowania moĹźemy zrobić coś, co poprawi zdolność naszego organizmu do poddania się wysokiemu ciśnieniu w tym jednym, konkretnym zanurzeniu. Chodzi o wykonanie „rozgrzewki” polegającej na jednym, dwĂłch zejściach pod wodę, ktĂłre przygotują nas do właściwego nurkowania. Zejścia te najlepiej wykonać jest po pasywnym wydechu dzięki czemu na małych głębokościach (rzędu kilkunastu metrĂłw) nasz organizm, w szczegĂłlności płuca i klatka piersiowa, ktĂłre zostaną mocno ściśnięte, będzie doznawał wraĹźeń, jak na głębokościach znacznie większych (40 i więcej metrĂłw). Dzięki temu nasze ciało łatwiej zniesie następujące za chwilę zasadnicze nurkowanie. Zdarzają się freediverzy, ktĂłrych zdolności adaptacyjne są bardzo wysokie ze względu na to, Ĺźe mają oni okazję do wykonywania częstych nurkowań przez cały rok kalendarzowy, czy teĹź z innych powodĂłw (np. regularne ćwiczenia w połączeniu z predyspozycjami genetycznymi). Ci nurkowie mogą pozwolić sobie na pominięcie rozgrzewki, jednak dotyczy to tylko nurkĂłw bardzo zaawansowanych, w zasadzie wyłącznie ze światowej czołówki. W przypadku pozostałych „normalnych” freediverĂłw rozgrzewka przyniesie korzystne skutki w kwestii adaptacji i zapobiegania squeezowi, a nie tylko na tym obszarze.
Jednak same zdolności adaptacyjne to nie wszystko. Nawet posiadając je bardzo rozwinięte nurek może doznać squeeza wskutek wyboru nieodpowiedniej strategii nurkowania (np. brak rozgrzewki lub zły wybór momentu nabrania mouthfilla), braku umiejętności, lekkomyślności lub po prostu może popełnić błąd. Poniżej przedstawiam, listę czynników mających wpływ na unikanie squeeza.

RozluĹşnienie w trakcie nurkowania
Na pierwszym miejscu wymieniłbym umiejętność rozluźniania się i utrzymywania go przez cały czas trwania nurkowania. Chodzi tu głównie o rozluźnienie w obrębie klatki piersiowej i jej okolic, a więc mięśni międzyżebrowych, pomocniczych mięśni oddechowych i przepony (a także mięśni brzucha, bo mają one wpływ na jej zachowanie). Jeśli są one zrelaksowane, to klatka łatwo poddaje się kompresji. Odwrotnie, gdy pojawi się napięcie, to klatka usztywnia się, stawia opór i w jej środku szybciej narośnie podciśnienie. Przyczyny, które mogą prowadzić do spięcia są rozmaitej natury. Może to być elementarny brak tej umiejętności ale również stres, obawa przed nurkowaniem, która w przypadku atakowania głębokości leżących w okolicach Personal Best danego freedivera jest obecna bardzo często. Czasem też napięcie pojawia się bez wyraźnych przyczyn. Bez względu jednak na to, czy je znamy, czy też nie, to gdy tylko uświadomimy sobie istnienie napięcia powinniśmy natychmiast coś z nim zrobić, to znaczy pozbyć się go i zrelaksować się. Gdy to się nie udaje najrozsądniejszą rzeczą będzie zawrócenie i powrót na powierzchnię, przynajmniej wówczas gdy ma to miejsce w trakcie nurkowania głębokiego, jak na nasze możliwości.

Ostrożne stopniowanie głębokości
Lekkomyślność i parcie na wynik są zapewne głównymi przyczynami często prowadzącego do squeeza błędu, jakim jest robienie zbyt duĹźych „skokĂłw” głębokości. PowtĂłrzę to po raz kolejny, Ĺźe zdolności adaptacyjne budowane są w procesie trwającym całe lata. Tymczasem wielu freediverĂłw jest niecierpliwych, chcieliby oni jak najszybciej poprawiać swoje wyniki. Z reguły przed dotarciem do duĹźych głębokości powstrzymuje ich nieumiejętność wyrĂłwnania ciśnienia, ktĂłra działa jak hamulec zabezpieczający przed popełnieniem głupoty. Jednak czasem nieoczekiwanie udaje się poprawić technikę kompensacji i nagle nurek jest w stanie dotrzeć o ładnych kilka metrĂłw głębiej niĹź do tej pory. Jeśli ma to miejsce na etapie początkującym, gdy porusza się on w przedziale 20–30 metrĂłw, to prawdopodobnie nic złego się nie wydarzy. Inaczej sprawy mają się gdy chodzi o freedivera, ktĂłry dociera dalej, tam gdzie jego płuca zostają skompresowane do objętości zalegającej (czego naleĹźy spodziewać się między 30, a 40 metrem) i głębiej, a jednocześnie nie posiada on wykształconych w wystarczającym stopniu zdolności adaptacyjnych i/lub umiejętności rozluĹşniania się. Nieoczekiwane znalezienie się jego organizmu na głębokości, do ktĂłrej nie jest on przygotowany najpewniej skończy się problemami, wśrĂłd ktĂłrych na pierwszym miejscu naleĹźy wymienić squeeze (choć nie jest to jedyny problem, jaki moĹźe się pojawić w takiej sytuacji). Dlatego jedną z naczelnych zasad jakimi naleĹźy kierować się w nurkowaniu jest ostroĹźne stopniowanie głębokości. NaleĹźy najpierw „obnurkować” nasze aktualne Personal Best tj. wykonać przynajmniej kilka zanurzeń w okolice tej głębokości. Upewnić się, Ĺźe nurkowania te jesteśmy w stanie wykonywać w sposĂłb powtarzalny, Ĺźe w pełni kontrolujemy ich przebieg, Ĺźe jesteśmy w stanie utrzymywać rozluĹşnienie przez cały czas ich trwania, Ĺźe wyrĂłwnywanie ciśnienia przebiega lekko bez uciekania się do forsownych manewrĂłw. Jeśli dodatkowo po kaĹźdym takim nurkowaniu osiągamy powierzchnię bez niedotlenienia i (co oczywiste kontekście tematu, o ktĂłrym piszę) bez squeeza, to moĹźemy dodać sobie (uwaga) 2-3 metry więcej, ale nie 5 lub (broń BoĹźe!) 10 metrĂłw. Zignorowanie tej zasady najczęściej kończy się krwiopluciem i koniecznością odstąpienia od nurkowania na co najmniej kilka dni, nie mĂłwiąc o innych konsekwencjach jak np. głęboki blackout jaki moĹźe się w tej sytuacji pojawić.

Bezwysiłkowe wyrównywanie ciśnienia i unikanie reverse packs
NiezaleĹźnie od stosowanej metody wyrĂłwnywania ciśnienia zawsze naleĹźy dbać o to, by odbywało się ono bezwysiłkowo. To prawda stara niemal jak świat, ale często bywa ignorowana. Tymczasem konieczność uciekania się do forsownej kompensacji nieodmiennie oznacza, Ĺźe popełniliśmy błąd i znaleĹşliśmy się zbyt głęboko. Najczęściej „zbyt głęboko” oznacza, Ĺźe pominęliśmy moment właściwy do wyrĂłwnania. Jednak moĹźe być i tak, Ĺźe jest to rzeczywiście głębokość dla danego freedivera i danej techniki maksymalna. W obu z tych przypadkĂłw nurkowi wydaje się, Ĺźe aby udało się jeszcze cokolwiek przepchnąć do uszu, uĹźycie siły jest niezbędne i często prĂłbuje ją zastosować. Rzecz w tym, Ĺźe właśnie przed tym naleĹźy się bezwzględnie powstrzymać i po prostu zawrĂłcić. W przeciwnym wypadku, oprĂłcz nadwyrężania bębenkĂłw moĹźna narazić się dodatkowo właśnie na to, czemu poświęcony jest niniejszy artykuł na squeeza.

We freedivingu możemy mówić głównie o dwóch metodach kompensacji: Frenzel i mouthfill. Posługiwanie się Valsalvą w zasadzie nie wchodzi w rachubę ale można wyobrazić sobie początkującego, a może nawet średnio-zaawansowanego freedivera, który znalazłszy się na głębokości leżącej na granicach możliwości tej techniki trzyma się za nos i z całej siły spina wszystkie mięśnie oddechowe by wypchnąć jeszcze odrobinę powietrza z płuc. Klatka piersiowa ponad wszelką wątpliwość jest wówczas daleka od stanu relaksacji. Natomiast gdy mięśnie rozluźniają się przed podjęciem kolejnej próby kompensacji objętość klatki rośnie, a panujące w niej ciśnienie spada. Trudno ocenić, które z tych zjawisk jest bardziej szkodliwe, ale jeśli odbywa się to na większej głębokości potencjalnie może prowadzić do squeeza.

Jednak z duĹźo większym prawdopodobieństwem moĹźe dojść do niego przy wyrĂłwnywaniu ciśnienia przy pomocy Frenzla. Po pierwsze dlatego, bo głębokości osiągane przy uĹźyciu tej techniki są większe i niewątpliwie zahaczają o te, przy ktĂłrych squeeze staje się bardzo realny. Po drugie z reguły na tych właśnie głębokościach pojawia się pokusa uĹźycia wysilonych reverse packs. Płuca są juĹź mocno skompresowane i ciężko jest pozyskać z nich nawet tę odrobinę powietrza, ktĂłra musi znaleźć się nad językiem do wykonania Frenzla. Dlatego prĂłbujemy zassać ją z płuc przy pomocy forsownych reverse packĂłw. To oczywiście obniĹźa jeszcze bardziej i tak juĹź istniejące w nich podciśnienie i … w konsekwencji prowadzi do squeeza. Dlatego jeśli posługujemy się Frenzlem i uĹźywamy reverse packĂłw, to zawsze musimy wykonywać je z najwyĹźszą uwagą i dbałością o to, by nigdy nie działo się to na siłę. MoĹźemy sobie na nie pozwolić pĂłki powietrze pozyskuje się w miarę łatwo. Jednak gdy trzeba z dużą siłą wyciągać je z płuc, to z dużą pewnością skończy się to squeezem. Dlatego trzeba wiedzieć kiedy powiedzieć „stop” i zawrĂłcić, a u kaĹźdego konkretnego freedivera moĹźe oznaczać to nieco inne miejsce.

Pokusa posłużenia się reverse packami pojawia się też czasem przy stosowaniu mouthfilla. Dzieje się tak wówczas, gdy przed osiągnięciem planowanej głębokości nurkowi skończy się powietrze w ustach lub dojdzie do ucieczki mouthfilla. To, co powinno się wówczas zrobić, to oczywiście powrót na powierzchnię. Jednak czasem widząc talerzyk niemalże w zasięgu ręki nurek, zwłaszcza kiedy ma to miejsce na zawodach, podejmuje zupełnie bezsensowną próbę siłowego wyssania szczypty powietrza z płuc, co w większości przypadków zakończy się squeezem.

Inną przyczyną squeeza związaną z uĹźywaniem mouthfilla moĹźe być napełnianie ust na zbyt duĹźej głębokości lub wykonanie „skoku” głębokości (o czym piszę kilka punktĂłw wcześniej), ktĂłry nagle stał się moĹźliwy do wykonania dzięki opanowaniu nowej, skuteczniejszej techniki kompensacji.

Manewry przy talerzyku
Jedną z przyczyn zwiększenia podciśnienia w płucach jest rozciąganie klatki i drĂłg oddechowych. KaĹźdy taki manewr zwiększa objętość przestrzeni, w ktĂłrej znajduje się powietrze, więc zgodnie z prawem Boyle’a zmniejsza panujące tam ciśnienie i w konsekwencji, o ile ma miejsce na duĹźej głębokości moĹźe wywołać squeeza. Biorąc to pod uwagę szczegĂłlną uwagę naleĹźy poświecić manewrom w okolicach talerzyka końcowego. Talerzyk, co oczywiste często znajduje się na duĹźej głębokości i juĹź sam ten fakt oznacza, Ĺźe ryzyko squeeza jest znaczne. Co więcej zbliĹźając się do niego zawodnicy czasem odchylają głowę do gĂłry i poszukują go wzrokiem. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy mają trudności z wyrĂłwnaniem ciśnienia i chcieliby upewnić się, czy zdołają dotrzeć do niego, a potem jak najszybciej złapać plakietkę i rozpocząć powrĂłt. Tymczasem odchylenie głowy rozciąga gardło i tchawicę, co z wspomnianych powodĂłw moĹźe wywołać problem squeeza nie mĂłwiąc o tym, Ĺźe potęguje trudności z kompensacją. To jednak nie koniec, bo przy talerzyku nurek łapie się za linę i wykonuje silne pociągnięcie inicjujące ruch do gĂłry. Jednak jeśli złapanie liny będzie łączyło się z dalekim sięgnięciem ręką, to spowoduje ono rozciągnięcie klatki piersiowej i znĂłw zwiększa ryzyko wystąpienia squeeza. Warto pamiętać, Ĺźe przy talerzyku, a mĂłwiąc ogĂłlniej na duĹźej głębokości kaĹźde rozciąganie, wywołane rĂłwnieĹź na przykład rozglądaniem się na boki w celu podziwiania widokĂłw moĹźe mieć negatywne konsekwencje.

Pozycja rąk
Z tych samych powodów, które opisałem w poprzednim punkcie nurkując w stałym balaście należy unikać poruszania się z rękami nad głową zwłaszcza na dużych głębokościach. Jeszcze za czasów Umberto Pelizarriegio zanurzano się właściwie wyłącznie w ten sposób. Tymczasem obecnie znakomita większość freediverów, nawet gdy nurkują w monopłetwie (gdzie ręce nad głową ułatwiają wykonywanie ruchu delfinowego), to od momentu wejścia we free fall składają ręce wzdłuż tułowia. Dzięki temu klatka nie jest rozciągana, a ponadto łatwiej jest się rozluźnić. Również pierwsze metry po nawrocie dobrze jest pokonywać z rękami opuszczonymi, bo każde ich wyciągnięcie rozciąga klatkę. Nie wszyscy stosują się do tych zaleceń, bo nie wszyscy muszą. Jednak w przypadku osoby, która jest na squeeza podatna takie postępowanie może przed nim uchronić.

Dyscypliny obarczone zwiększonym ryzykiem
Powyżej pisałem o stałym balaście, gdzie ręce nie pracują, można więc złożyć je wzdłuż tułowia, a nawet jeśli wyciągnie się je nad głowę, to pozostają tam one nieruchome. Jednak nurkując w stałym balaście bez płetw lub we Free Immersion jest to oczywiście niemożliwe (choć w fazie opadania we free fall można i należy pozostawić je przy tułowiu). Tutaj to właśnie ręce wykonują całą lub znakomitą część pracy. Tymczasem każdy ich ruch oznacza rozciąganie klatki. Dlatego w tych dyscyplinach ryzyko squeeza jest większe niż w stałym balaście. Można częściowo minimalizować je przez pokonywanie pierwszych metrów po nawrocie przy pomocy ruchów oszczędnych, o mniejszym niż zwykle zakresie.

Unikanie dalszych nurkowań po nurkowaniu maksymalnym
Nurkowanie na duĹźe głębokości, ktĂłre jednocześnie są bliskie limitĂłw danego freedivera łączy się z ekstremalnym obciążeniem organizmu i to pod bardzo wieloma względami. Dotyczy to w szczegĂłlności bariery powietrze – krew. Pod wpływem podciśnienia o duĹźej wartości ścianki kapilar i/lub pęcherzykĂłw mogą zostać nadwyrężone. Rzecz w tym, Ĺźe niekoniecznie musimy o tym wiedzieć. Nurek moĹźe czuć się całkiem nieĹşle, a charakterystyczne dla squeeza objawy mogą się nie pojawić, co jednak nie musi oznaczać, Ĺźe z kapilarami i pęcherzykami wszystko jest do końca w porządku. W tej sytuacji bardzo łatwo moĹźna wywołać problem przez ponowne zanurzenie się nawet na stosunkowo małą głębokość. Dlatego nawet jeśli nie obserwujemy niczego niepokojącego, to po maksymalnym nurkowaniu lepiej jest dać płucom czas na odpoczynek i dojście do siebie czyli po prostu definitywnie zakończyć nurkowania na ten dzień. RĂłwnieĹź nurkowania na nie tak bliskie limitĂłw, ale jednak spore głębokości jeśli powtarzane są wielokrotnie mogą doprowadzić do podobnej sytuacji. Jako przykład moĹźna podać pewnego freedivera, ktĂłrego Personal Best wynosiło 80 metrĂłw. Pewnego dnia wykonał on około 10 zanurzeń na 50 metrĂłw. Mimo iĹź przez całą sesję był w bardzo dobrej formie, co zachęcało go do kolejnych nurkowań, to po ostatnim z nich poczuł się słabo, a pomiar pulsoksymetrem wykazał obniĹźoną saturację, co jednoznacznie wskazywało na squeeza.
A więc miejmy trochę wyrozumiałości dla naszych organizmów, nie obciążajmy ich nadmiernie, a jeśli już świadomie do tego doprowadzamy próbując pobić swoje Personal Best, to później pozwólmy im odpocząć i dajmy czas na regenerację.

Termika
Okolicznością sprzyjającą wystąpieniu squeeza moĹźe być teĹź zimno. Gdy organizm jest wychłodzony, a w szczegĂłlności gdy pojawiają się dreszcze, to po prostu trudno jest osiągnąć stan rozluĹşnienia i utrzymywać go. Tymczasem wiemy juĹź, Ĺźe rozluĹşnienie w obrębie klatki piersiowej jest jednym z kluczowych warunkĂłw niezbędnych dla uniknięcia tego urazu. Na to, Ĺźe termika rzeczywiście ma znaczenie wskazują rozmaite przypadki. W jednym z nich doszło do krwioplucia po płytkim (na dwadzieścia kilka metrĂłw) nurkowaniu wykonanym pod koniec sesji, w ktĂłrej nurek cały czas nie miał na sobie pianki i po kilkudziesięciu minutach pobytu w wodzie zaczął wyraĹşnie odczuwać zimno. Ten sam nurek w warunkach komfortu termicznego nigdy objawĂłw takich nie zaobserwował, mimo iĹź wielokrotnie miał okazję nurkować duĹźo głębiej. Inny freediver nurkując w 3 milimetrowej piance regularnie marzł i … doświadczał objawĂłw squeeza. Przestały one pojawiać się gdy wreszcie zdecydował się na zmianę pianki na pięciomilimetrową, co zapewniło mu komfort termiczny. Tego typu przypadki są moĹźe niezbyt liczne, a zimno prawdopodobnie nie jest kluczowym parametrem dotyczącym squeeza. Jednak jeśli jest się osobą często ulegającą temu urazowi, a przyczyny jego występowania nie są ustalone, to warto wziąć pod uwagę i wyeliminować rĂłwnieĹź kwestie związane z marznięciem.

Pakowanie
Wiadomo, że nadmierny wzrost ciśnienia w płucach, który jest skutkiem agresywnego pakowania, może nadwyrężyć ścianki pęcherzyków płucnych i naruszyć całą barierę powietrze-krew działając siłą rozpychającą od strony pęcherzyków. Oczywiście ma to miejsce jeszcze przed rozpoczęciem nurkowania. Po znalezieniu się na dużej głębokości w płucach odwrotnie, powstaje podciśnienie i pojawiają się siły działające na barierę w przeciwnym kierunku tj. od strony kapilar do pęcherzyków. Mogą one prowadzić do jej rozrywania. Tymczasem ze względu na wcześniejsze pakowanie, które mogło doprowadzić do jej nadwyrężenia, będzie ona bardziej podatna na uszkodzenia. Czyli ryzyko wystąpienia squeeza będzie większe niż w sytuacji, gdyby nurkowanie nie było poprzedzone pakowaniem..

Istnieje też inna teoria na ten temat. Wg niej przyczyną pojawienia się objawów squeeza nie zawsze jest to, co dzieje się na dużej głębokości, ale czasem mogą to być wydarzenia mające miejsce na ostatnich metrach wynurzenia. W klatce piersiowej ma dochodzić wtedy do nadciśnienia. To nadciśnienie ma być konsekwencją efektu blood shift. Jak wiadomo blood shift polega na tym, że w trakcie nurkowania znaczne ilości krwi ulegają przemieszczeniu z peryferiów do naczyń krwionośnych klatki piersiowej. Jeśli w trakcie powrotu na powierzchnię efekt odwrotny tj. odpływanie krwi z klatki następuje nie dość szybko i wydajnie, to tuż pod powierzchnią w klatce będziemy mieli pewną dodatkową objętość krwi. Ponadto będzie tam mniej więcej ta sama objętość powietrza, co przed zanurzeniem. W sumie więc łączna objętość powietrza i krwi będzie przekraczała objętość normalnie mieszczącą się w klatce, co oznaczać będzie wzrost panującego w niej ciśnienia. Oczywiście ten wzrost będzie jeszcze większy, jeśli nurkowanie poprzedzone było intensywnym pakowaniem. W takim przypadku może dojść urazu podobnego do urazu ciśnieniowego płuc w nurkowaniu sprzętowym. Jego objawy mogą być zbliżone do objawów charakterystycznych dla squeeza.

Niezależnie od tego, która z wyżej opisanych teorii jest bliższa prawdy, to liczne potwierdzone przypadki wskazują na to, że nadmierne pakowanie zwłaszcza przed głębokim nurkowaniem może prowadzić do objawów typowych dla squeeza. Z tego powodu, jak również z wielu innych pakować, o ile w ogóle, należy z umiarem.

Nurkowanie po wydechu
Nurkowanie w trybie FRC czyli po zrobieniu pasywnego wydechu oznacza, że już na starcie mamy w płucach mniejszą ilość powietrza niż normalnie. Dużo szybciej ulega więc ono skompresowaniu do objętości, przy których w klatce piersiowej pojawia się podciśnienie, a w związku z tym szybciej i na dużo mniejszych głębokościach dojść może do lung squeeza. Dlatego nurkując w tym trybie należy zachować bardzo dużą ostrożność. Oznacza to powolne zanurzanie się w każdym konkretnym nurkowaniu ze zwracaniem bacznej uwagi na stan organizmu, a zwłaszcza na stan klatki piersiowej. Jeśli poczujemy wyraźne jej ściśnięcie, to natychmiast należy zatrzymać się i powoli, używając oszczędnych ruchów zawrócić ku powierzchni. Warto pamiętać o wyważeniu. Nurkowanie FRC często wykonywane jest w jednej sesji nurkowej na przemian lub bezpośrednio przed nurkowaniami na pełnych płucach. W związku z tym zwykle jest tak, że wyważenie dopasowane jest do pełnych płuc, a nie do częściowo opróżnionych. Tymczasem po wydechu dużo szybciej wchodzimy w strefę pływalności ujemnej, szybciej więc będziemy się zanurzać, a wskutek tego łatwiej będzie przeoczyć punkt, w którym należałoby zatrzymać się i zawrócić. Dlatego kontrola prędkości zanurzania się ma tu bardzo istotne znaczenie. Oczywiście tym większą ostrożność zaleca się nurkując po wydechu aktywnym, a zwłaszcza maksymalnym. W tym ostatnim przypadku mało doświadczony nurek może doznać squeeza już na głębokości zaledwie kilku metrów.

Kontrakcje
Kontrakcje, o ile mają miejsce na duĹźej głębokości mogą być czynnikiem wywołującym squeeza. Mechanizm jest bardzo prosty. Kontrakcja to skurcz przepony, ktĂłra pod wpływem bodĹşcĂłw takich jak wysoki poziom CO2 i/lub niski poziom O2 usiłuje rozciągnąć płuca, by nabrać do nich świeĹźego powietrza. Pod wodą przy zamkniętych ustach i nosie oczywiście jest to niemoĹźliwe, więc jedynym efektem rozciągania płuc jest (zgodnie z prawem Boyle’a) spadek panującego w nich ciśnienia. Tymczasem na duĹźej głębokości juĹź mamy tam podciśnienie, więc kontrakcje jeszcze bardziej je potęgują i dlatego naleĹźy ich unikać. Oczywiście łatwo jest powiedzieć „unikaj kontrakcji”, ale trudniej to zrealizować, bo pojawiają się one same, bez udziału naszej woli. MoĹźna jednak opóźnić ich nadejście przez wykonanie jednego, dwĂłch zanurzeń „rozgrzewkowych” na FRC poprzedzających nurkowanie zasadnicze. U większości nurkĂłw powinno spowodować to oczekiwany efekt. Jeśli jednak kontrakcje juĹź się pojawią, to moĹźna, przynajmniej w pewnych okolicznościach, zapobiec ich skutkom. Jeśli ma to miejsce w czasie wynurzania się, to niewiele moĹźna juĹź zrobić. Inaczej sytuacja wygląda, gdy dzieje się to juĹź w fazie zanurzania się, bo wtedy moĹźliwe jest zatrzymanie się i zawrĂłcenie zanim znajdziemy się na duĹźej głębokości. NaleĹźy to rozwaĹźyć, a decyzja zaleĹźy od konkretnego nurka. Są tacy, u ktĂłrych przy nurkowaniu na pewne głębokości kontrakcje w czasie zanurzania pojawiają się regularnie, a mimo tego u nich do squeeza nie dochodzi. Są teĹź i tacy, ktĂłrzy są na ten uraz podatni i kaĹźdy błąd, w szczegĂłlności skurcz przepony na maksymalnej głębokości moĹźe skończyć się problemami. Zwłaszcza ci ostatni powinni zwracać baczną uwagę na stan swojego organizmu i zawracać przypadku odstępstw od tego, co jest u nich normą. Jeśli kontrakcje pojawią się wcześniej niĹź zwykle, a ma to miejsce podczas zanurzania się, to powinni zatrzymać się i skierować ku gĂłrze. Taka decyzja będzie właściwa rĂłwnieĹź z innych powodĂłw. Wcześniejsze niĹź zwykle pojawienie się skurczy moĹźe świadczyć na przykład o zmęczeniu (choćby po długiej sesji nurkowej), co moĹźe zwiastować hipoksję i przerodzić się w problemy z dotarciem na powierzchnię.

Nawodnienie
Prawidłowe nawodnienie może odgrywać pewną rolę w przypadku squeeza. Odwodnienie oznacza mniejszą ilość krwi i w związku z tym ograniczoną zdolność organizmu do efektu blood shift tj. do kompensacji objętości zwolnionej przez skompresowane powietrze przy pomocy krwi.
Z drugiej strony wynikający z nadmiernego picia płynów, wzrost objętości krwi prowadzi do wzrostu ciśnienia w układzie krążenia. Tymczasem jak już wiemy nadmierne ciśnienie w układzie płucnym (a dokładniej nadmierna różnica pomiędzy nim, a ciśnieniem w pęcherzykach) jest właśnie przyczyną squeeza. Z tych powodów np. amerykańskim wojskowym pływakom zaleca się, by przed intensywnym pływaniem unikali nadmiernego nawodnienia. Trudno jednak powiedzieć jak duży wpływ na ryzyko wystąpienia tego urazu ma zarówno pierwszy, jak i drugi czynnik, bo na chwilę obecną temat ten nie jest dokładnie rozpoznany. Dlatego wydaje się, że najrozsądniej jest utrzymywać nawodnienie normalne, czyli unikać zarówno odwodnienia (również z wielu innych powodów), jak również przewodnienia.

Trachea squeeze czyli zgniecenie tchawicy
Do tej pory mówiliśmy o urazie płuc ale nie tylko one mogą ucierpieć od podciśnienia panującego wewnątrz klatki piersiowej. Narażone są na nie również dolne drogi oddechowe, a wiec tchawica i oskrzela. Dotychczas odnotowane przypadki wskazują na to, że ewentualny problem może dotyczyć tchawicy. Jest ona organem zbudowanym z chrząstek, które głównie dzięki swojemu kształtowi posiadają pewną zdolność do kompresji. W przekroju przypominają one literę C i są otwarte od strony przełyku, gdzie zlokalizowany jest tzw. mięsień tchawiczy. Właśnie dzięki temu otwarciu chrząstki mogą do pewnego stopnia poddawać się kurczeniu, co zmniejsza objętość znajdującego się w niej powietrza. Ma to miejsce na dużych głębokościach, gdy w dolnych drogach oddechowych pojawia się podciśnienie. Jednak mimo tego czasem dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych zasilających tchawicę i niewielka ilość krwi dostaje się do jej światła. Okolicznością, która w szczególny sposób może przyczynić się do tego urazu jest rozciąganie tchawicy związane na przykład z zadzieraniem głowy w poszukiwaniu końca liny i jest to jeszcze jeden argument, by tego nie robić. Po wynurzeniu nurek odpluwa śliną z plamami krwi. Zwykle plwocina różni się od tej obserwowanej po uszkodzeniu puc. W tym ostatnim przypadku jest pienista i różowa, podczas gdy po squeezie tchawicy raczej mocno czerwona.

Na ogół squeez tchawicy to dolegliwość mniejszego kalibru niż lung squeez. Poza krwią w plwocinie nie ma pozostałych objawów charakterystycznych dla tamtej przypadłości, bo nie doszło do obrzęku płuc, nie została uszkodzona bariera powietrze-krew i w związku z tym nie jest upośledzona wymiana gazowa. Dlatego saturacja utrzymuje się na prawidłowym poziomie, nurek nie ma problemów z oddychaniem i nie odczuwa zmęczenia. Bywa nawet, że podejmuje kolejne nurkowania na tej samej sesji i, o dziwo nie kończą się one ponownym wystąpieniem krwioplucia. Jednak nie jest to postępowanie jakie komukolwiek bym zalecał. Mimo tego, że w na ogół krwioplucie z tchawicy przebiega łagodnie, nie należy lekceważyć tego urazu. W ciężkich przypadkach dochodzi bowiem do tego, że uszkodzone zostają nie tylko naczynia krwionośne ale sama tchawica zostaje trwale zgnieciona.

Słuchaj swojego organizmu
Stosując się do wszystkich powyższych zaleceń dodatkowo należy pamiętać o jednej z naczelnych zasad freedivingu, która była tu zresztą już przywoływana: zawsze słuchaj swojego organizmu i reaguj na to, co ci on podpowiada. Nawet jeśli nurkowanie zostanie zaplanowane zgodnie z wszelkimi wymienionymi tu zasadami sztuki to zawsze możemy popełnić błąd, na przykład nie zdołamy odpowiednio się rozluźnić lub na dużej głębokości odruchowo zadrzemy głowę sprawdzając ile jeszcze metrów zostało do talerzyka. Może też zdarzyć się coś, czego nie będziemy umieli zdefiniować jako błąd, ale poczujemy, że nurkowanie przebiega inaczej niż zwykle. Dajmy na to odczujemy nieoczekiwanie silne, silniejsze niż zwykle, ściśnięcie klatki piersiowej. We wszelkich tego rodzaju nietypowych sytuacjach nie ma się nad czym zastanawiać, należy zawracać. Lepiej stracić jedną próbę, w której nie osiągniemy planowanej głębokości, niż ryzykować uraz, który może wyeliminować nas z nurkowania na kolejne dni, a może nawet tygodnie.

Kończąc te rozważania chciałbym zaznaczyć, że indywidualna podatność na squeeza jest mocno zróżnicowana. Bywają osoby, które nawet na stosunkowo niewielkich głębokościach dość regularnie ulegają temu urazowi, a bywa też odwrotnie - są nurkowie, których ten problem zdaje się w ogóle nie dotyczyć. Z tego powodu nie wszystkie z zaleceń przedstawionych powyżej stosowane są przez wszystkich freediverów, choć oczywiście powinni robić to ci bardziej na squeeza podatni. Bardziej odporni pozwalają sobie na więcej i na przykład nurkując w monopłetwie po nawrocie wykonywanym nawet w głębokim nurkowaniu od razu składają ręce nad głowę. Jednak pewne z zaleceń stanowią kanon, od którego nie ma odstępstw, a tworzą go:
• Nurkowanie w granicach moĹźliwości
• Słuchanie swojego organizmu
• RozluĹşnienie w trakcie nurkowania
• Unikanie rozciągania klatki piersiowej na duĹźych głębokościach
• Stopniowanie głębokości
• Unikanie reverse packs, zwłaszcza forsownych

POSTĘPOWANIE PO WYSTĄPIENIU SQUEEZA
Jak to w Ĺźyciu bywa, mimo iĹź na ogół człowiek stara się stosować się do zasad, (co czasem nawet mu się udaje), to niekiedy wychodzi inaczej niĹź sobie zaplanował. Wynurzamy się i … plujemy krwią, jesteśmy osłabieni, ciężko się nam oddycha itp. itd. czyli ponad wszelką wątpliwość mamy squeeza. Co robić w takiej sytuacji?
1. Po pierwsze natychmiast zakończyć nurkowania na ten dzień
2. Kończąc sesję nurkową absolutnie nie brać udziału w czynnościach wymagających wysiłku takich jak na przykład wyciągnie liny, holowanie boi, czy też wiosłowanie w przypadku używania wodzi wiosłowej.
3. Można poprosić partnera o zaholowanie do brzegu (zwłaszcza jeśli jest do niego daleko i/lub squeeze poważny), a nawet o pomoc przy wyjściu z wody, rozebraniu się z pianki itp. Na lądzie również należy unikać wysiłku fizycznego jak np. noszenie boi, ciężarów dennych czy nawet szybkie przemieszczanie się miejsca na miejsce.
4. Na brzegu o ile jest taka możliwość należy pooddychać czystym tlenem (dlatego na brzegu lub w łodzi, jeśli z niej nurkujemy, warto mieć zestaw tlenowy). UWAGA: oddychanie czystym tlenem jest wskazane przy lung squeezie, bo w tym przypadku uszkodzeniu uległy płuca, wymiana gazowa jest upośledzona więc podwyższone ciśnienie parcjalne tlenu w pęcherzykach ułatwi jego transfer do krwi. Natomiast przy samym tylko zgnieceniu tchawicy nie ma takiej potrzeby, a nawet może to negatywnie wpłynąć na proces gojenia się ran.
5. Jeśli jest taka możliwość skonsultować się z lekarzem
6. Powstrzymać się od nurkowania przez okres zaleĹźny od tego, jak powaĹźny był squeez. Poza ciężkimi przypadkami widoczne na pierwszy rzut oka objawy ustępują dość szybko. Krwioplucie na ogół ma miejsce tylko wciągu pierwszych kilku, kilkunastu, rzadziej kilkudziesięciu minut po wynurzeniu. ObniĹźona saturacja, trudności w oddychaniu i uczucie ogĂłlnego zmęczenia mogą utrzymywać się dłuĹźej ale po kilku godzinach i one powinny zniknąć. Nie oznacza to jednak, Ĺźe ofiara jest gotowa do ponownych nurkowań. Stan obrzęku (nagromadzenia płynu w płucach) moĹźe utrzymywać się bez obserwowalnych dla ofiary objawĂłw (moĹźna to stwierdzić dopiero w badaniu tomografii komputerowej), a ponad wszelką wątpliwość bariera powietrze – krew, ktĂłra uległa uszkodzeniu w trakcie nurkowania jest w dalszym ciągu nadwyrężona. Potrzebuje ona zdecydowanie dłuĹźszego czasu na regenerację. Dlatego po squeezie zawsze naleĹźy odczekać przynajmniej kilka dni przed podjęciem ponownych nurkowań. Pierwsze z nich naleĹźy planować znacznie płycej niĹź te, ktĂłre wykonywało się poprzednio i trzeba całą swoją uwagę skoncentrować na kontrolowaniu organizmu i unikaniu jakichkolwiek błędĂłw, ktĂłre mogłyby squeeza ponownie wywołać. Tylko wtedy, gdy wszystko będzie przebiegało bez problemĂłw, moĹźna pozwolić sobie na stopniowe (!) powiększanie głębokości.

Czy doszło do squeeza? Pusoksymetr
Ĺťycie jest bardziej skomplikowane, niĹź nawet najbardziej zaawansowana teoria. Tak jest rĂłwnieĹź w przypadku squeeza - nie zawsze wszystko jest oczywiste i da się „przyłoĹźyć” do opisu przedstawionego powyĹźej. Zdarzają się bowiem sytuacje, w ktĂłrych nie do końca wiadomo, czy mamy do czynienia za squeezem. Tak dzieje się wĂłwczas, gdy mamy niektĂłre z jego objawĂłw, ale brakuje najbardziej jednoznacznego z nich tj. krwioplucia. Często w tych przypadkach nurek nie ma teĹź większych trudności z oddychaniem. Jednak juĹź w trakcie sesji nurkowej lub po jej zakończeniu czuje się osłabiony, a czasem ma teĹź podwyĹźszone tętno. Powstają więc wątpliwości. Warto w takiej sytuacji posłuĹźyć się pulsoksymetrem i zbadać saturację. Jeśli będzie ona obniĹźona, to dostaniemy obiektywne potwierdzenie tego, Ĺźe squeez jednak miał miejsce. MoĹźe nie był on zbyt silny (nie było krwioplucia), ale niewątpliwie naleĹźy zastosować się do wskazań dotyczących postępowania po jego wystąpieniu. Dlatego niezbędnym wyposaĹźeniem kaĹźdego, a zwłaszcza głęboko nurkującego freedivera powinien być przenośny napalcowy pulsoksymetr. Proste urządzenia tego typu moĹźna kupić za niewiele ponad 100 złotych, więc jego zakup nikogo nie zrujnuje. Przyda się nie tylko do oceny czy doszło do squeeza, ale rĂłwnieĹź tego, czy jego skutki się utrzymują, nie mĂłwiąc o zastosowaniu do mierzenia saturacji w trakcie statyki.

Jeszcze raz o Nicku Mevoli i koncentracji na celu
Na koniec chcę wrócić do wypadku Nicka Mevoli. Był on jednym z tych freediverów, którzy w błyskawicznym tempie awansowali do światowej czołówki. W ciągu zaledwie dwóch lat od poziomu zupełnie początkującego doszedł do głębokości 100 metrów. Opłacił to jednak częstymi przypadkami krwioplucia, co potwierdza tezę o tym, że adaptacji do głębokości nie da się uzyskać na skróty. Również w czasie trwających ponad tydzień zawodów Vertical Blue dwukrotnie doznał squeeza, ale mimo to nie wycofał się z konkurencji, choć w świetle przedstawionych wyżej zaleceń, powinno być to posunięciem oczywistym. Co więcej w trakcie fatalnego nurkowania, będąc blisko talerzyka dwukrotnie zatrzymywał się. Może miał problemy z wyrównaniem ciśnienia, może doznał bardzo silnego uczucia zgniatania klatki piersiowej, a może organizm w jakiś inny sposób dawał mu do zrozumienia, że powinien zawrócić. Za każdym razem, gdy zatrzymywał się, obserwatorzy widzący jego obraz na echosondzie byli przekonani, że zaraz skieruje się ku powierzchni. Jednak w obu przypadkach, po chwili wahania Nick kontynuował zanurzanie tak długo, aż nie sięgnął plakietki. Co było przyczyną tego uporu, możemy tylko domniemywać, jednak wydaje się, że dała tu znać o sobie tak zwana koncentracja na celu. Na rok 2013 Nick postawił przed sobą ambitne zadanie ustanowienia rekordów USA w trzech dyscyplinach głębokościowych. W maju osiągnął pierwszy z nich - 100 metrów w stałym balaście. Mimo prób podejmowanych w kolejnych miesiącach ta sztuka nie udała mu się ani w odniesieniu do stałego balastu bez płetw, ani do Free Immersion. Zawody Vertical Blue były ostatnimi, jakie rozgrywane były tego roku, a więc stanowiły ostatnią szansę na realizację zadania. Jednak wobec niepowodzeń, jakie spotkały Nicka w pierwszych dniach zmagań, została mu szansa na tylko jeden rekord. Miało to być 72 metry w stałym balaście bez płetw. Wszystko wskazuje na to, że Nick był tak mocno nastawiony na realizację tego celu, że w żaden sposób nie był w stanie z niego zrezygnować. Zignorował fakt, że był po świeżo przebytym squeezie i w ogóle nie powinien nurkować, zignorował to, że był osobą na ten uraz podatną. Zignorował sygnały jakie niewątpliwie dawał mu jego organizm zmuszając do dwukrotnego zatrzymania się w trakcie zanurzenia. Jednak zamiast na organizmie, Nick był całkowicie skoncentrowany na celu, do którego dążył za wszelką cenę, lekceważąc wszystko, co stało na przeszkodzie do jego realizacji. W efekcie doprowadziło go to do tragicznego końca. W pewnym sensie zeralizował swój wymarzony plan - dotarł na głębokość 72 metrów i powrócił z nich na powierzchnię. Czy jednak było warto, za taką cenę?

· Napisane przez nitas dnia 02 stycznia 2017 · 0 komentarzy · 2782 czytań ·